Năm 5 tuổi, tôi chứng kiến cảnh tự thiêu của một bà mẹ liệt sĩ tại Ủy Ban Nhân Dân Xã trong lúc xếp hàng mua dầu lửa với má. Lý do bà mẹ liệt sĩ tự thiêu vì các cán bộ xã ăn chặn bớt mức dầu của bà ta nhiều lần. Lần này sau khi mua được chút dầu, bà ta rưới từ đầu xuống chân và bật lửa tự thiêu.
Năm 5 tuổi tôi vào lớp một, ngôi trường cấp một tốc mái, vách đất, không cửa. Mùa mưa thì lụt tới đầu gối, thầy trò cứ vô tư đứng dưới nước dạy và học. Nhiều khi ra về, thấy vài con đỉa bám vào bắp chân là thường. Cả trường chỉ có 3 giáo viên, 2 ông giáo già, và một cô giáo trung niên của chế độ cũ. Trường có bàn gỗ siêu vẹo, nhưng không có ghế. Cũng may là 3 giáo viên rất tận tâm dạy học, nên cũng không đến nỗi mất căn bản. Sáng đi học, chiều về đi bắt cá, mò cua, thật sung sướng; tập vở thì không có, nên tôi không phải làm bài nhiều.
Trong khoảng thời gian này, tôi nhớ nhất một năm 85, ôi chao sao mà nơi nơi cùng đói, đã thế mà khẩu phần gạo và dầu lửa lại bị các chú cán bộ Xã ăn chặn hết. Trong suốt năm này, gia đình tôi chỉ biết có mỗi muối mè và cá, rau thì chỉ có rau bầu đất. Mè & muối được rang khô, trộn muối bỏ vào ống ghi gô, ăn từ từ, còn cá thì do tôi bắt được mỗi chiều đi học về. Rau bầu đất là một loại cỏ lá nhỏ hình tròn, có lớp lông phủ nhẹ trên mặt, thường thì chẳng ai ăn, nhưng năm đó đói quá, thì mọi người tranh nhau ăn nó. Thú thật với các bác, cho đến thời gian này tôi chẳng biết miếng thịt nó ra sao.
Đã thế mà cứ mỗi chiều đi làm về, ba tôi lại phải đi học quái quỉ gì đó, nào là 10 điều tâm niệm, bành trướng bắc kinh, polpot Iêng xa ri ...v...v..
Năm 10 tuổi lên cấp hai, tôi phải đi học xa, cách nhà 10 cây số đường bộ, đi xuồng thì mất 2 tiếng đồng hồ. Mùa khô thì lội bộ, vì đường còn dễ đi, mùa mưa thi không lội bộ được, vì đường sáng thổi (sáng vét bùn đáy sông, thổi lên bờ) gồ ghề trơn trượt, không đi bộ được. Mùa mưa thì phải quá giang xuồng mới có thể đến trường.
Ngôi trường cấp 2 ở xã này chỉ khá hơn trường cấp một chút ít, là vách tường xây, nhưng cũng bị lủng những mảng to như cái thúng, có một số ghế. Thường thì 1/2 học sinh đứng, 1/2 ngồi. Đứa nào tới sớm thì có chỗ ngồi. Vì nhà ở xa, nên tôi thường phải đứng. Ngôi trường này cũng là tàn dư của chế độ cũ. Giáo viên cấp này có khác với giáo viên cấp một. Giáo viên ở đây trẻ hơn, mà đặc biệt là nói giọng bắc, một giọng thật lạ lùng với tôi lúc đó. Đặc biệt là cách nói chữ "l" thành "n", vui vô cùng.
Ở cấp 2 tôi chán nản vô cùng, vì học thì ít, mà chủ yếu là sinh hoạt đội. Cứ sau mỗi buổi học là phải sinh hoạt đội, hát hỏng vở vẩn, trong khi tôi chỉ mong được về để bắt cá, hái rau phụ ba má. Tôi vẫn còn nhớ những bài hát "Đại bàng con", "Kachiusa", v..v.... Thế là tôi hay trốn sinh hoạt, bị đuổi học vài lần, nhưng riết rồi hình như ban giám hiệu cũng chán hay sao đó, mà không quan tâm nữa. Thêm một điều nữa là lâu lâu lại còn có trò "lao động xã hội chủ nghĩa" & và thêm món tiền "xây dựng trường" nữa chứ, chán chết được, Cũng may cho tôi, ông giáo già cấp một ở chỗ tôi dạy kèm thêm toán, lý, hóa. Sau này tôi mới biết là ông ta từng là giáo sư trung học trước 1975. Vì không quen cảnh gian dối, nên ông về quê tôi ở.
Cấp 2 cứ thế trôi qua, học ở trường thì ít, mà học ở nhà thì nhiều, và tôi phải thi tốt nghiệp phổ thông cơ sở. Tôi thi tốt nghiệp không được cao lắm. Năm đó thi 4 môn Văn, Toán, Sử, Địa. Ngoại trừ Toán và Địa được điểm cao, Văn và Sử thì tôi rất dốt. Tôi chưa từng được 7 điểm văn bao giờ.
Và rồi tôi phải nộp đơn thi chuyển cấp, tôi bắt đầu biết mùi "hành chính" ở nước ta từ đây.
Số là tôi do đi học sớm một năm, nên thiếu tuổi. Ba tôi phải làm đơn từ xã, huyện, và cuối cùng lên đến tỉnh xin xỏ tôi mới được phép thi chuyển lên cấp 3. Năm đó tôi khóc rất nhiều vì sợ rằng mình sẽ không được thi, cho đến khi trước khi thi khoảng 1 tuần, tôi nhận được giấy từ tỉnh cho biết là đã được phép thi. Sau khi thi xong, đến ngày dán bảng kết quả, tôi chẳng có tên trong danh sách, thật buồn, mà cũng chẳng biết mình bao nhiêu điểm. Vì thiếu tuổi, nên phải chờ... xét duyệt tiếp. Cho đến một hôm bác tôi nhắn từ tỉnh về cho biết, tôi đã có tên trong danh sách trúng tuyển vào cấp 3, lúc đó chỉ còn 2 ngày nữa là đến ngày khai giảng.
Ba má tôi gấp rút lo cho thằng con lên tỉnh học, gom góp được tí tiền may cho thằng con cái quần tây (cho đến lúc đó tôi chưa biết quần tây ra sao cả), và một cái áo sơ mi trắng theo yêu cầu đồng phục của trường.
Ngày tựu trường đã đến, tôi xênh xang trong bộ quần áo mới đến trường, tìm lớp học. Sau khi các thủ tục khai giảng như chào cờ, thư Hồ Chủ Tịch gởi cho học sinh, và các bài lê thê của ông Hiệu Trưởng, cô phó hiệu trưởng .v...v. chúng tôi được trở về lớp. Thầy chủ nhiệm điểm danh, ai được gọi tên thì bước vào lớp. Khi tên tôi được gọi, tôi nghênh ngang bước ra khỏi hàng, la "có mặt" thật to, chào thầy, vào chuẩn bị cất bước vào ngưỡng của trung học, thì đột nhiên, thầy quát lên thật to:
- Này, em bé, em là ai? đi đâu đấy?.
Tôi trả lời:
- Thưa thầy, em là "L.H.V*", em vô lớp này.
Thế mà thầy không tin, dắt tôi đến gặp ban giám hiệu, xác định nhân thân xong mới được vô lớp. Sau này thầy cho biết, vì tôi quá bé con (vừa suy dinh dưỡng, vừa thiếu tuổi), nên thầy nghi ngờ.
Trong suốt các năm trung học, chắc nhiều người cũng biết như thế nào. Tôi vì không có căn bản ngoại ngữ nên được cho học vào hệ Nga văn
, trong khi tôi muốn học tiếng Anh, nhưng không được.Trong suốt các năm học trung học, vì xa nhà, và đời sống ở tỉnh đắt đỏ, không như vùng quê. Mặc dù bác tôi cho ở nhờ, nhưng ăn uống vẫn phải tự lo & gia đình không chu cấp nổi. Đã thế còn màn đóng tiên "xây dựng trường" nữa chứ. Mỗi năm phải đóng tiền "xây dựng". Nhưng trong suốt 3 năm trung học, tôi chưa thấy trường tôi xây hay làm cái gì mới bao giờ. Ngay cả bàn ghế bị gãy, thì học sinh cũng tự mang gỗ, búa, đinh đến sửa. Mái tôn lủng, mưa dột nát, mà cũng có sửa cho đâu. Cứ mỗi lần mưa là thầy trò dúm dụm lại một góc với nhau.
Thế là tôi ra đời kiếm sống. Công việc đầu tiên là bán bánh ú, bánh ít, nước trà đá ở bên xe của tỉnh. Công việc này cũng khá lắm các bạn ạ, với chút ít trợ cấp của ba má cũng nuôi tôi đủ ba năm học ở trung học đấy. Tôi căm nhất là cứ thứ năm mỗi tuần, nhà trường bắt "lao động công ích XHCN", làm tôi mất sở hụi ngày đó. Ở các năm trung học, không trốn được các bác ạ. Họ đuổi thẳng tay, không chần chừ.
Em không biết các bác học trung học thế nào, chứ trường em thì các thầy cô rất thích dạy thêm. Đa số học sinh đều đi học thêm. Em vì nuôi mình còn chưa đủ, thì làm gì có tiền đi học thêm, nên chịu vậy. Cũng may là nhà bác em có sách toán, lý, hóa của chế độ cũ, nên em tự học ở đấy.
Cuối cùng thì cũng tốt nghiệp trung học, em không có mộng ước cao xa vào đại học, vì thực sự không có khả năng, nhưng cũng hy vọng vào tương lai, thế là em lên Sài Gòn học nghề, vừa học, vừa làm, và lần mò cuối cùng cũng có ngày hôm nay.
Còn các vấn đề bị hành vì giấy tờ, bị hành vì công quyền, làm khó dễ vì hộ khẩu, và chi phí đút lót cho các việc này, thì em nghĩ chắc các bác cũng từng trải qua, nên em không viết chi tiết làm gì ....
Đó là những gì em đã trải qua, có chút ít dính vào Đảng và Nhà Nước ... quyền thẩm định dành cho các bác, em có mang ơn Đảng và Nhà Nước hay không.
No comments:
Post a Comment